Zalety i wady IKE z funduszami inwestycyjnymi

Indywidualne konto emerytalne, jeden z trzech sposobów dodatkowego oszczędzania na emeryturę w trzecim filarze, może mieć różną formę. Jedną z nich jest połączenie IKE z inwestowaniem w fundusze inwestycyjne. To druga pod względem popularności (po ubezpieczeniach z funduszem kapitałowym) forma oszczędzania na IKE. Do 2011r. pieniądze inwestowało w ten sposób ponad 200tyś osób, czyli ok. jedna czwarta wszystkich posiadaczy indywidualnych kont emerytalnych.

Jakie są zalety i wady IKE z funduszami inwestycyjnymi? Jak wypadają w porównaniu z IKE w bankach czy obligacjach skarbowych? A może lepiej kupować fundusze inwestycyjne na własną rękę?

Plusy IKE w funduszach inwestycyjnych

Po stronie plusów trzeba zapisać wyższe potencjalne zyski niż na lokacie czy obligacjach emerytalnych. Potencjalne zyski. W bankach i na obligacjach skarbowych dostaniemy maksymalnie 5-6% rocznie, ale nie podejmujemy żadnego ryzyka inwestycyjnego. Mamy to zagwarantowane. Stracimy tylko wtedy, gdy wydarzy się jakaś katastrofa i nasze państwo lub polskie banki ogłoszą niewypłacalność.

Tutaj więcej o bezpieczeństwie obligacji skarbowych.

Fundusze inwestycyjne potrafią wypracować dużo wyższe stopy zwrotu, szczególnie w dłuższej perspektywie. Odrobinę więcej (7-8% średniorocznie w długim terminie) udaje im się dodawać do wartości naszej inwestycji nawet jeśli stosujemy najprostsze strategie inwestycyjne. 

Tutaj więcej o strategii przenoszenia dochodów, strategii utrzymywania wartości oraz strategii uśredniania ceny zakupu.

Chodzi o długi czas, np. 10-15 lat i są to dane historyczne. Mogą się nie powtórzyć. Ponosimy ryzyko inwestycyjne – możemy stracić część kapitału lub tracić go czasowo na skutek spadków na giełdach. Ważne, żebyśmy byli go świadomi i mieli pomysł na jego ograniczenie (np. uśrednianie ceny przez regularne kupowanie, ustalenie limitu akceptowalnej straty, itp.)

Dobrze zarządzany portfel funduszy (np. reagujący na główne trendy na giełdach i w gospodarce poprzez wymienianie funduszy akcyjnych na pieniężne czy obligacji w czasach bessy i odwrotnie, itd.) jest w stanie zarobić dużo więcej.

Większość towarzystw (np. PZU, ING czy Legg Mason) pozwala też wybrać trzeci model (nie jeden fundusz i nie samodzielne wybieranie kilku) – gotową strategię inwestycyjną. W PZU taka rekomendowana inwestycja opiera się o proste założenie: w ryzykownych aktywach możemy trzymać tylko tyle procent pieniędzy, ile wynosi różnica między 90 a naszym wiekiem. Dobór funduszy dla 30-latka będzie inny niż dla 60-latka. 

Jest to jakiś złoty środek dla tych, którzy nie chcą się zajmować swoją inwestycją, ale rozwiązania oparte o tzw. cykl życia też nie są idealne (przeczytaj moją opinię o ING Perspektywa, podobnie skonstruowanym planie systematycznego oszczędzania oferowanym przez wyróżniające się na tle konkurencji towarzystwo ING).

Co jeszcze jest na plus przy IKE w funduszach inwestycyjnych? Na pewno duża elastyczność tej formy oszczędzania pieniędzy – IKE w formie lokaty bankowej czy obligacji skarbowych nie daje nam możliwości stworzenia portfela złożonego z kilku klas aktywów (np. akcji, obligacji i lokat).

W zależności od tego, jak je klasyfikujemy, jest kilka lub kilkanaście typów funduszyinwestycyjnych – od pieniężnych poprzez obligacyjne po akcyjne. To oznacza, że możemy chronić swoje pieniądze lub zarabiać w różnych warunkach. Ale bez ekscytacji – brak wiedzy o tym, kiedy kupować jakie fundusze, może prowadzić do nietrafionych decyzji i strat, a nie zysków.

Tutaj więcej informacji o tym, jak zacząć inwestować w fundusze inwestycyjne zgłową. Tutaj recenzja dobrej książki z podstawami inwestowania.

Ale najważniejsza chyba zaleta inwestowania w fundusze przez IKE to zwolnienie (ewentualnych) zysków z podatku Belki w momencie wypłaty pieniędzy. Ta ulga podatkowa jest uzależniona od spełnienia warunków – tutaj wszystko o zasadach IKE. Tego nie znajdziemy poza trzecim filarem. Tego nie da nam Supermarket Funduszy Inwestycyjnych w mBanku czy inna platforma do inwestowania w fundusze z konta bankowego.

Czy to się opłaci? I to jak! Skala oszczędności wynikająca z braku podatku Belki zależy oczywiście od wysokości naszych zysków oraz okresu, przez jaki chroniliśmy nasze oszczędności przed podatkiem od zysków kapitałowych. Im wyższy zysk, im większa kwota, im dłuższy okres inwestycji, tym bardziej opłaca się inwestować poprzez IKE.

Tutaj cały artykuł o tym, czy indywidualne konto emerytalne się opłaca.

Minusy IKE w funduszach inwestycyjnych

a) w stosunku do IKE w lokacie lub obligacjach skarbowych

Na pewno wyższe koszty. Większość towarzystw pobiera opłatę (niewielką: 50-400zł) za otwarcie oraz niektóre lub wszystkie opłaty manipulacyjne (za nabycie, zamianę lub zbycie funduszy). Warto również pamiętać o „niewidzialnej” opłacie za zarządzanie ukrytej w cenie jednostek. Są to koszty wyższe niż na bezpiecznych IKE, ale niższe niż przy ubezpieczeniach z funduszem kapitałowym. Poza tym, dzięki wysokim możliwościom zysku, możemy te koszty z nawiązką odrobić, jeśli podejmiemy trafne decyzje inwestycyjne.

Tutaj więcej o kosztach inwestowania w funduszach inwestycyjnych.

Po drugie ryzyko inwestycyjne oznacza w praktyce, że nie mamy na swoich oszczędnościach ani gwarancji zysku, ani nawet wartości wpłaconego kapitału. Możemy stracić (inaczej niż w banku i obligacjach emerytalnych). To my ponosimy to ryzyko nawet w przypadku inwestycji rekomendowanych, portfeli modelowych czy funduszy cyklu życia (np. w PKO TFI czy w ING TFI)

Co za tym idzie, szczególnie jeśli zdecydowaliśmy się samodzielnie zarządzać naszymi inwestycjami, funduszami na swoim IKE będziemy musieli się aktywnie zajmować. Zarządzać nimi, żeby uniknąć sytuacji, w której to przypadek decyduje o stanie naszego konta emerytalnego.

b) w stosunku do platform inwestycyjnych typu Supermarket Funduszy Inwestycyjnych

Znowu koszty. W SFI mBanku za kupno i sprzedaż większości dostępnych funduszy nie pobierane są żadne opłaty. Nie ma też opłaty wstępnej za uruchomienie usługi, a za konto bieżące mBanku też możemy nic nie płacić. Podobnie jest na platformach BGŻ Optima czy multiBanku. 

Tutaj przegląd dostępnych platform do inwestowania przez konta bankowe.

Z drugiej strony, inwestując w fundusze w ten sposób nie unikniemy podatku Belki (19% od zysku), a nasze oszczędności na IKE są z niego zwolnione. A więc coś za coś. Zakładając IKE w formie funduszy inwestycyjnych musimy się liczyć z opłatą za otwarcie konta oraz opłatami manupulacyjnymi, ale zysk z naszych inwestycji będzie zwolniony z podatku od zysków kapitałowych, jeśli spełnimy warunki.

Ale opłaty za założenie konta oraz opłaty manipulacyjne nie dotyczą wszystkich towarzystw. Znajdą się też takie które zwalniają klientów z obu tych opłat, co zrównuje je w tym aspekcie z mBankiem, BGŻ Optima i innymi tanimi dystrybutorami. Tutaj przegląd ofert IKE w 15 towarzystwach w 2013r.

Dostajemy wtedy i jedno, i drugie. Niskie opłaty oraz możliwość uniknięcia podatku od zysków kapitałowych w przyszłości.

Ale IKE w towarzystwach funduszy inwestycyjnych mają zazwyczaj mniejszy wybór opcji inwestycyjnych. Po pierwsze - do naszej dyspozycji są tylko fundusze lub subfundusze jednego towarzystwa. Po drugie nie są to zazwyczaj wszystkie dostępne fundusze firmy, tylko drobny ich wybór. Na trzecim najpopularniejszym IKE w funduszach inwestycyjnych Millennium TFI mamy do wyboru cztery subfundusze, w PZU trzy przy strategii rekomendowanej, a 6 indywidualnej. W innych firmach jest podobnie. Są jednak towarzystwa, które dają dostęp do bardzo szerokiej gamy funduszy i klas aktywów - dobrym przykładem jest TFI ING.

Z jednej strony jest to kwestia dywersyfikacji - warto rozkładać inwestycje na różne towarzystwa, żeby ewentualne błędy zarządzających (które przecież się zdarzają) nie zachwiały naszym portfelem emerytalnym. IKE jest pod tym względem lekko ograniczone.

Z drugiej strony jest to kwestia mniejszego wyboru niż np. w Supermarkecie Funduszy Inwestycyjnych mBanku. To oznacza ograniczenia przy tworzeniu bardziej zaawansowanych strategii inwestycyjnych. Tylko czy takie naprawdę będą nam potrzebne? Osobiście potrzebuję tylko trzech subfunduszy - akcyjnego, pieniężnego oraz obligacji skarbowych. To są najważniejsze elementy układanki.

Dla niektórych klientów ważne może być to, że towarzystwa wprowadziły na IKE limity, jeśli chodzi o zmienianie struktury swoich inwestycji. Możemy zamienić np. fundusze akcji na obligacji, ale ograniczoną ilość razy w roku. I tak Legg Mason zrobi to osiem razy w roku bezpłatnie, ale PZU tylko raz. Warto wziąć to pod uwagę przy wyborze indywidualnego konta emerytalnego, jeśli chcemy być bardzo aktywni.

Wszystko zależy tak naprawdę od naszego podejścia - są strategie, które nie wymagają zbyt wielu zmian lub wymagają maksymalnie jednej w roku. Długoterminowe inwestowanie w funduszach nie powinno być zajęciem spekulacyjnym. Ale to tylko moja opinia.

Tutaj większy artykuł o tym, jak wybrać IKE lub IKZE w towarzystwie funduszy inwestycyjnych - na co zwracać uwagę. Tutaj przegląd ofert IKE w 15 towarzystwach w 2013 roku.

Tutaj wszystkie artykuły o IKE, trzecim filarze oraz funduszach inwestycyjnych na tej stronie.

Warto przejrzeć także inne narzędzia wspomagające oszczędzanie i inwestowanie na przyszłość.

Zapraszam do zapisywania się na bezpłatny, e-mailowy tygodnik Moja Przyszła Emerytura - co niedzielę podsumowanie tygodnia, zapowiedzi oraz coś ekstra.